Bebeklerde Sakatlıklar Yapabilen Zika Virüsü Dünyada Yayılmaya Devam Ediyor – Zika virüsü çoğunlukla sivrisinek sokması ile bulaşır ve insanlarda fazla ağır olmayan gribe benzer bir hastalığa neden olur. Gebelik sırasında bu hastalık olursa anne karnındaki bebekte ciddi sinir sistemi hastalıkları ortaya çıkabilir.
Kısa Bir Zika Virüsü Tarihi
(Büyütmek için tıklayın)
1947 yılında doğu Afrika ülkesi Uganda’da Victoria Gölü yanında bulunan Zika ormanında bilim adamları maymunlar üzerinde sarıhumma hastalığı konusunda çalışıyorlardı. Bu çalışma sırasında maymunlarda sarıhumma virüsü yanında başka yeni bir virüse rastladılar. Bu yeni virüs yapı olarak sarıhumma nedeni olan virüslerle aynı gruptaydı ve “Zika virüsü” olarak isimlendirildi.
Bu olaydan kısa bir süre sonra Zika virüsünün insanlara bulaşabildiği tespit edildi fakat büyük olasılıkla virüsün etkileri fazla bilinmediği için bu durum uzun bir süre kimsenin ilgisini çekmedi. 1960 yılında bir sivrisinek türünün (Aedes aegypti) insanları ısırması ile Zika virüsünün canlılar arasında hastalık taşınmasında aracı olduğu görülmüştü ve fakat bu konuda fazla bilimsel çalışma yapılmamıştı.
2013 yılından itibaren uzak doğu ve Pasifik adaları gibi dünyanın değişik bölgelerinde küçük salgınlar yapan Zika virüsü, 2015 yılında özellikle Güney ve Orta Amerika bölgesinde yaygın salgın hastalık biçiminde görülmeye başlandı. Dünya Sağlık Örgütü 2016 yılının şubat ayında Zika virüsü salgınını halk sağlığı açısından acil bir durum olarak ilan etti ve böylece hastalık açısından yeni bir döneme girildi.
Zika Virüsünün Dünyadaki Yayılma Alanı
Zika virüsü ilk olarak 1947 yılında Uganda’da tanımlandıysa da insanlarda görülen ilk hastalık tanısı 1952 yılında Tanzanya’da oldu. Bu yıldan sonra dünyanın özellikle ekvator çizgisine yakın birçok ülkesinde insanlarda Zika virüsü saptanmaya başladı. Fakat bulmacanın en büyük eksik parçaları Brezilyalı doktorların dikkati sayesinde tamamlandı.
2015 yılında Brezilya’da kanında Zika virüsü olan yetişkinlerde Guillain-Barre sendromu ortaya çıktığı anlaşıldı. Bunun yanında yine Brezilya’da bebeklerinde baş çapının küçük olması durumu (mikrosefali) saptanan gebe kadınların kanında Zika virüsü görüldü. Brezilya’da elde edilen bu bilgilerden sonra dünyanın birçok ülkesinde başı küçük olan bebeklere ve annelerine Zika virüsü için testler yapılmaya başlandı. Bu testlerin sonucunda Zika virüsüne bağlı hastalığın beklenenden çok yaygın olduğu saptandı.
Türkiye’de Zika virüsü veya hastalık olduğu henüz kesin olarak kanıtlanmadı. Türkiye dünyanın önemli geçiş noktalarından biri üzerinde bulunduğu için bir yolcunun Zika virüsünü taşıması mümkün. Dünya Sağlık Örgütü son yayınladığı haritada Türkiye’yi risk altındaki bölgeler içinde gösteriyor. Bu yüzden Türkiye’deki sağlık kuruluşları bu konuda uyanık olmalı.
Zika Virüsü Nasıl Bulaşır?
Zika virüsü insanlara çoğunlukla bir tür sivrisineğin (Aedes aegypti) ısırmasıyla bulaşır. Bunun yanında başka tür sivrisinekler veya örümcek ısırması ile Zika virüsü insanlara geçebilir. Bulaşma yolu çoğunlukla sivrisinek ısırması olsa da, hasta kişilerle cinsel ilişki, kan temasıyla veya tükrük ile Zika virüsünün bulaşabildiği anlaşılmıştır. Zika virüsü bir kişide hastalık yaptıktan sonra altı ay boyunca bulaşıcı olma durumu devam ediyor.
Zika Virüsü Bulaştıktan Sonraki Belirtiler
Hastalığın ilk belirtileri virüsün vücuda girmesinden birkaç gün sonra başlar, yüksek ateş, ciltte döküntü, gözlerde kızarıklık, kas ve eklem ağrıları görülür. Bu belirtiler 2-7 gün sonra kaybolur. Zika virüsü için kesin tanı virüse ait genetik testler ve serolojik testler ile konulabilir. Zika virüsü bulaşan bazı kişilerde daha sonra ağır bir sinir sistemi hastalığı (Guillain-Barre sendromu) görülebilir.
Zika Virüsü Bulaşırsa Tedavi
Zika virüsünün yarattığı hastalık genel olarak hafif geçtiği için tedavi çoğu zaman gerekli olmaz. Ateş, eklem ve kas ağrısı gibi yakınmalar fazla olursa basit ağrı kesici veya ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Günümüzde Zika virüsünün bulaşmasını engellemek için kullanılabilecek bir aşı yoktur.
Gebelik Sırasında Zika Virüsü Bulaşırsa
Zika virüsü gebeliğin her döneminde tehlikeli olabilir. Gebelik sırasında Zika virüsü bulaşırsa, virüs anne karnındaki bebeğin özellikle sinir sistemindeki hücreleri etkileyebilir. Zika virüsü gebelikte düşük olmasına ve ölü doğumlara yol açabilir.
Bu hastalık anne karnındaki bebeğin başının küçük (mikrosefali) olmasına ve doğumdan sonra bebekte zihinsel veya bedensel gelişme bozuklukları görülmesine neden olabilir. Doğumdan sonraki dönemde bebeklerde baş çevresinin küçük olması, istemsiz hareketler, aşırı uyarılma durumu, duyma ve görme bozuklukları ve sara nöbetleri görülebilir.
Zika Virüsü Bulaşmasını Engellemek İçin Önlemler
Bu hastalığın tedavisi için etkili bir yöntem olmadığı için Zika virüsü bulaşmasını engellemek çok önemlidir. Zika virüsü ile hastalık bulaşmasını engellemenin en etkili yolu sivrisineklerle savaşmaktır. Bunun için sivrisineklerin insanların yerleşim bölgelerine yakın yaşama ortamları yok edilmelidir. Bunun yanında evlerde sivrisinek ısırmasını engellemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Bunun için vücuda sivrisinek kovucu kremler uygulanabilir ve yatakların üzerine cibinlik takılabilir.
Zika virüsü cinsel ilişki veya başka türlü bedensel temas ile insanlar arasında bulaşabildiği için gebe olan veya gebelik isteyen kadınların çok dikkatli olması gereklidir. Özellikle Zika virüsünün çok sık görüldüğü ülkelerde yaşayan veya bu bölgelere yolculuk yapan kadınlar özellikle gebelik sırasında cinsel ilişkiden kaçınmalıdır. Zorunlu olan durumlarda cinsel ilişki sırasında kondom (prezervatif) kullanmak Zika virüsünün bulaşmasını engelleyebilir.