Toksoplazma hastalığı, (kedi mikrobu hastalığı) Toksoplazma gondi isimli bir parazit tarafından oluşturulan ve gebelik sırasında olursa anne karnındaki bebeklerde düşük ve sakatlıklar yapabilen bir hastalıktır. Toksoplazma mikrobu kedilerin dışkısı, az pişmiş et yemekleriyle veya içilen mikroplu su ile bulaşabilir.
Toksoplazma hastalığını Toksoplazma gondi isimli tek hücreli parazit yaratır. Bu mikrop sadece kedilerde çoğalır, fakat kedilerde bir hastalık belirtisi görülmez. Mikrobun yumurtaları kedinin dışkısı ile dışarı çıkar ve sıklıkla dışkıya dokunan veya dışkıdan kaynaklanan yumurtaları nefes yoluyla alan insanlarda hastalık başlayabilir. Hastalığın diğer bulaşma biçimleri, besi hayvanlarının etinin az pişirilerek yenmesi veya içinde yumurta olan bir suyun içilmesidir. Evcil kediler genellikle aşılandığı için bu hastalık için tehlike oluşturmazlar, Toksoplazma mikrobunu taşıyanlar daha çok sokak kedileri özellikle yavru kedilerdir.
Toksoplazma Hastalığının Belirtileri
Toksoplazma mikrobu insan vücuduna girerse hastalık başlamış olur fakat hasta kişilerin % 90 kadarında hiçbir belirti olmaz. Bazı hastalarda kas ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, baş ağrısı, boğaz ağrısı, ateş ve halsizlik gibi gribe benzer yakınmalar görülebilir.
Toksoplazma Döngüsü
Türkiye gibi sokaklarda kedilerin çok olduğu ülkelerde erkek veya kadınlar toksoplazma hastalığını genellikle çocuk yaşlarında geçirirler ve yüksek ateş veya cilt döküntüsü gibi basit belirtiler yarattığı için çok sorun yaratmaz. Toksoplazma hastalığını geçiren kişiler bu mikroba karşı ömür boyu bağışıklık kazanırlar. Bu nedenle toksoplazma hastalığı bu kişilerde hayatlarının ileri dönemlerinde tekrar oluşmaz.
Gebe kadınlar, eğer daha önce toksoplazma mikrobu ile karşılaşmamış ise, yani toksoplazma hastalığına karşı bağışıklık kazanmamışlarsa, tehlike altındadır. Gebelik sırasında, özellikle bebeğin organ gelişiminin olduğu ilk üç ay içinde toksoplazma hastalığı geçirmek bebekte ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Toksoplazma mikrobu annede fazla bir hastalık yaratmaz ama plasenta yoluyla bebeğe kolayca geçebilir ve bebekte ciddi sağlık sorunları yaratabilir.
Toksoplazma mikrobu anne karnındaki bebek özellikle ilk üç içindeyse bebeğin ölmesine ve düşüğe neden olabilir. Bebek düşük olmazsa ve doğum olursa, toksoplazma hastalığı ilk günlerde fazla belirti göstermeyebilir, bu yüzden bazen durum geç dönemde anlaşılabilir. Bebeklerde toksoplazma hastalığı varsa karaciğer ve dalakta büyüme ve sarılık görülebilir. Daha sonraki aylarda bebek biraz büyüyünce mikrop beyinde ciddi hasar yaptığı için zeka geriliği, sara nöbetleri ve gözde katarakt görülebilir.
Toksoplazma Hastalığının Tanı ve Tedavisi
Gebe kadınlarda toksoplazma hastalığının tanısı belirtiler çok ayırt edici olmadığı için oldukça zordur. Gebelik sırasında gribe benzer ateşli hastalık geçiren kadınlarda durum toksoplazma hastalığı şüphesi uyandırırsa tanı için çoğunlukla özel bir kan testi yapılarak tanı konabilir. Toksoplazma kan testi, anne için hem halihazırda hastalık olduğunu, hem de geçmişte hastalık geçirildiğini ve bağışıklık olduğunu gösterir. Mikrobun anne karnında bebeğe geçtiğinin anlaşılması için amniyosentez yapmak gerekli olabilir. Gebelik sırasında yapılan ultrason ile bebekte beyninde su toplanması (hidrosefalus), bebeğin beyninde kireçlenme (kalsifikasyon) ve gözlerinin küçük olması (mikroftalmi) toksoplazma hastalığını gösterebilir.
Bu test sonucunda gebe kadınlarda geçirilmekte olan hastalık saptanırsa bebeğe zarar vermeyen bazı antibiyotikler ile toksoplazma hastalığı için tedavi başlanır. Anneye verilen antibiyotik tedavisi anne karnındaki bebeğin de tedavisi için işe yarayacaktır. Bebeklerde doğumdan sonra tanı konulduysa benzer biçimde antibiyotik tedavisi yapılır. Hastalık nedeniyle bebekte gelişen sarılık ve başında su toplanması durumlarının ayrıca uygun biçimde tedavisi gerekebilir. Toksoplazma hastalığı tedavi yapılsa da bebeklerin organlarında kalıcı etkiler yaratabilir.
Gebelere Toksoplazma Hastalığından Korunma İçin 5 Öneri
1 – Evde kedi besliyorsanız aşılarını yaptırın ve kedinin dışkısından uzak durun. Kedinin dışkısını temizlemek zorunda kalırsanız kalın bir eldiven giyin ve sonrasında elinizi sıcak su ve sabunla iyice yıkayın.
2 – Kedinize mama olarak pişmemiş veya az pişmiş et vermeyin, hazır kuru kedi mamalarını tercih edin.
3 – Kedinizi en azından gebe olduğunuz süre boyunca sokağa çıkarmayın, ayrıca sokak kedilerine özellikle kedi yavrularına dokunmayın.
4 – Bahçede toprakla ilgili işler yapacaksanız kalın bir eldiven giyin ve işiniz bittikten sonra elinizi yıkayın.
5 – Meyve ve sebzeleri iyice yıkamadan yemeyin.