Normal (vajinal) doğum, miadına yakın bir bebeğin doğum sancılarının başlamasıyla vajina yoluyla dünyaya gelmesidir. Bu doğum biçiminde dışarıdan müdahale gerekmez, sağlıkçıların görevi doğumu izlemek ve tehlike belirtilerini zamanında farketmektir. Riskli bir durum saptanırsa sağlıklı bir sonuç elde edebilmek için diğer doğum yollarından birine karar verilir.
Gebelik miyadı yani bütün gebelik süresi yaklaşık 40 haftadır. Böylece son adet tarihinin ilk gününden yaklaşık 40 hafta sonra doğum beklenmelidir. Bu sürenin hesabı için son adet tarihinin ilk gününe 9 ay ve 7 gün eklemek gereklidir. Gerçekte bu hesaplanan tarihten 15 gün önce veya sonrayı kapsayan dönem içinde doğum gerçekleşebilir. Doğum gününün hesabı konusunda daha ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Doğumun Başlangıç Belirtileri
1. Sancıların başlaması. Doğum sancıları süreklidir, yani dinlenmekle geçmez ve zaman içinde giderek artar. Sancılar gelip giden biçimdedir, belde, kasıklarda, karında ağrı olarak hissedilir. Sancılar sırasında rahim de kasılarak çok sertleşir. Sancının hissedilme şiddeti kişiden kişiye değişebilir.
2. Kanama olması. Doğum başlangıcında bir miktar kanama olabilir ve buna halk arasında “nişan” denir. Kanama genellikle normal adetten az miktarda olur. Daha fazla kanama olmasi acil bir durum olarak değerlendirilir ve gebe kadının hemen hastaneye başvurması gereklidir.
3. Suların gelmesi. Bebek anne karnında bir miktar özel sıvı içinde bulunur. Bu sıvı fazla güçlü olmayan bir zarla uterus içinde hapsedilmiştir. Doğumun başlaması ile rahmin kasılması sonucunda bu zar yırtılır ve aniden bu sıvı vajinadan dışarı akar. Akan sıvının rengi şeffaf veya beyaz olmalıdır. Yeşil, kahverengi, kırmızı renkli veya pis kokulu sıvı akıntısı tehlikeyi gösterir.
Doğum Başladığında
Bu belirtilerden biri veya birkaçının olması doğumun başladığını gösterir. Doğumun başlangıcıyla birlikte hemen doktorunuza veya doğumun yaptırılacağı sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Doğumun evde olmasını kesinlikle tavsiye etmiyoruz. Hastanede ilk olarak bir doktor veya ebe, gebe kadını muayene ederek durumu kontrol edecektir. Bazen sancıların yetersiz olması durumunda yalancı doğum sancılarından bahsedilir ve gebeye evde dinlenmesi önerilir.
Hastaneye yatırılan gebeye doğum çok yakın değilse doğumun hızlanması için lavman yapılır. Gebe kadın belli aralıklarla muayene edilir, bebek kalp sesleri dinlenir. Doğum zaman içinde düzenli olarak ilerlemelidir. Sancılarla birlikte rahim ağzında açıklık artar ve bebeğin başı doğum kanalında ilerlemeye başlar. Bebeğin başı özel bir biçimde durur, bu duruş bozulursa doğum süreci uzayabilir hatta imkansızlaşabilir.
Doğumun Evreleri
Doğum ilerledikçe ciddi doğum sancıları vardır ve bu sancıların azaltılması veya yokedilmesi için epidural anestezi kullanılabilir. Epidural anestezi, bel kemikleri arasından ağrıyı taşıyan sinirlere ilaç injekte edilmesiyle yapılan yöntemdir. Bu tip ağrı azaltılması yönteminde rahim kasılmaları azalmaz fakat ağrı hissi çok azalır veya yok olur. Epidural anesteziyle ilgili daha ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Doğum, rahim açıklığı tam (10 cm.) olunca gerçekleşir. Bebeğin doğum anında duruşu sıklıkla başı aşağıda olacak biçimdedir ve böylece baş önce doğar. Az sıklıkla da bebeğin baş gelişinden farklı duruş biçimleri vardir. Bunlardan en çok görülen biçim makat gelişidir. Baş gelişinden farklı duruş biçimleri doğumu zorlaştırır ve sezaryen ile doğum olasılığı artar.
Doğum sırasında bebeğin başının çıkışını kolaylaştırmak ve etraf dokuların zarar görmesini azaltmak için özellikle ilk doğumlar sırasında lokal anestezi (bölgesel uyuşturma) yapıldıktan sonra vajina sağ yanına epizyotomi denilen kesi yapılabilir. Bu kesi yapılmazsa derin ve onarımı zor yırtıklar oluşabilir. Bu kesi doğumdan hemen sonra onarılır, bu bölgede kan dolaşımı çok güçlü olduğundan epizyotominin iyileşmesi çok kısa sürede olacaktır.
Doğumun son evresi halk arasında bebeğin “sonu” veya “eşi” denilen plasentanın çıkarılmasıdır. Bundan sonra anne ve bebeği yatağına alınır. Anne bebeğini hemen emzirmeye başlaması yenidoğan bebeğin beslenmesi ve hastalıklardan korunması açısından çok önemlidir.
Doğum Sonrası
Doğumdan hemen sonra sindirimi kolay gıdalar ve içecekler alınabilir. Daha sonraki günlerde normal gıdaları almanın bir zararı yoktur. Protein, karbohidrat ve sıvı içeren gıdalarla beslenmek doğumdan sonra iyileşmeyi ve süt salgısını hızlandıracaktır. Doğumdan sonraki 40 gün içinde ayakta duş alacak biçimde banyo yapılabilir. Cinsel ilişki, gereğinden fazla kanama, akıntı veya idrar yanması gibi sorunlar yoksa, doğumdan 40 gün sonrasında yapılabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından normal doğumdan sonra en az üç yıl gebelik ve doğum önerilmemekte, bu yüzden yeni annelerin bu dönemde istenmeyen gebeliklerden korunma yöntemleri kullanılmalıdır.