Doğum sırasında ve doğum sonrasındaki günlerde hijyenik açıdan yetersiz koşullar yüzünden veya tamamen rastlantı olarak doğumdan sonra kadınlara ya da bebeğe bir mikrobun bulaşması ile tetanus denilen bir hastalık oluşabilir. Bu hastalığın tedavisi çok zordur ve anne veya bebek için yaşamsal tehlike yaratır.
Tetanus Hastalığı Nedir?
Tıpta “tetanus” denilen durum vücuttaki tüm kasların aynı anda kasılması, çenenin kilitlenmesi, nefes alıp vermenin zorlaşması ve sonuçta çoğu zaman ölümle biten bir hastalıktır. Bu durumu yaratan neden Clostridium Tetani adlı mikrobun yarattığı iltihaptır. Bu mikrop doğada özellikle toprakta bulunur ve gerekli olduğunda uyku durumuna geçtiği için en zor koşullarda bile bulunduğu yerde yıllarca yaşayabilir. Bir insanın vücudunda bir yara olduğunda, mikrop bu açıklıktan yara içine girebilir ve iltihap başlatabilir. Mikrop özellikle dışarıdan içeri fazla oksijen giremeyen derin yaralara daha sıklıkla yerleşir.
Bu mikrop doğumda veya doğumdan sonraki günlerde kadınlarda rahmin içine yerleşebilir. Yeni doğan bebeklerde ise özellikle göbekten başlayan bir iltihap (neonatal tetanus) yapabilir. Mikrop yaranın içine girdikten sonra ortalama olarak sekiz gün sonra hastalık oluşur ve ilk olarak kızarıklık, şişlik, ateş gibi belirtiler başlar. İltihabın ilerlediği dönemde mikrop çok güçlü bir zehir (toksin) salgılamaya başlar ve bu zehir hasta insanın kanına karışarak tüm vücuduna dağılır. Hastalık ilerledikçe bu zehrin etkisiyle tetanus değimiz durum oluşur. Çok eskiden doğum sonrası tetanus hastalığına “lohusalık humması” deniyordu ve doğumdan sonra birçok kadının ve bebeğin hayatını kaybetmesine neden oluyordu.
Tetanus Hastalığından Korunma
Tetanus hastalığını yapan mikrop çok tehlikeli bir hastalığa neden olabilir fakat basit bir önlem ile bu hastalıktan korunma olanaklı. Yaklaşık yüz yıldan beri bu mikrobun başarılı bir biçimde koruma sağlayan aşısı mevcut. Aşının koruma özelliği aşı yapılan kişinin vücudunda mikrobun ürettiği zehire karşı bir bağışıklık sisteminin karşı yanıtını sağlayarak olur.
Tetanus aşısı gebelikte tamamen güvenlidir yani anneye ve bebeğe bir zarar vermez. Aşı genellikle koldan küçük bir iğne ile yapılır ve fazla can yakıcı değilidr. Aşının bazen ortaya çıkan yan etkileri olduğunu kabul etmek gerekli, aşı yapılan kolda şişlik ve ağrı, ateş olması gibi. Fakat bu yan etkiler yaşam kalitesini tehdit edecek düzeyde değildir ve kısa sürede yok olur. Genel olarak aşıların hepsinde görülebilen yaşamı tehdit eden allerji durumu ise tetanus aşısında çok nadir olarak görülür.
Türkiye’de gebelik sırasında tetanus aşısı yaptırmak zorunludur ve aile hekimliklerinde ücretsiz olarak yapılır. Aşı, koruma etkisinin yeteri kadar güçlü olması için, gebeliğin dördüncü ayı başlanarak iki ay sonra tekrar yapılmalıdır. Tetanus aşısı iki doz yapıldığında beş yıl boyunca yeteri kadar koruma sağlar. Bu nedenle beş yıl içinde tekrar gebelik olursa tetanus aşısı yapılmasına gerek yoktur.
Aşının bir diğer olumlu etkisi tetanus hastalığına karşı koruma sağlayan bağısıklık maddelerinin anneden bebeğe geçmesidir. Yani aşı yapılmış bir annenin bebeği de tetanus hastalığına karşı, anneden geçen bağışıklık sayesinde, sanki aşı yapılmış gibi korunacaktır, böylece gelecekte bebekte tetanus hastalığı olmayacaktır.
Tetanus Aşısı Yapılmazsa
Türkiye koşullarında özellikle büyük kentlerin çok kalabalık semtlerinde veya yakında sağlık kuruluşu olmayan yerleşim bölgelerinde gebelerde tetanus aşısı yapılmayabilir. Günümüzde doğumlar büyük çoğunlukla hastanelerde yapıldığı için doğum sırasında Clostridium tetani mikrobu ile iltihap şansı çok azalmıştır. Fakat doğum yapan anne ve bebek eve döndüğünde tehlike başlar, evde tetanus mikrobu yaraya bir biçimde girebilir. Bu yüzden gebelikte tetanus aşısı her koşulda yapılmalıdır.